Ako si Rogelio, 56 taong gulang.
Isang ordinaryong drayber ng jeep na minsang naging marahas, mapagmataas,
at pinagsisihan ko hanggang ngayon ang bawat salitang nasabi ko sa anak kong si Jeric.

Nung bata pa siya, masayahin si Jeric.
Mahilig siya magdrawing sa pader, gumawa ng maliliit na laruan gamit ang kahoy.
Pero dahil mahirap lang kami, madalas ko siyang pagalitan kapag nag-aaksaya ng oras.

“Anong silbi ng pagguhit mo, ha?
Wala kang kikitain diyan! Matuto kang magtrabaho tulad ko!”

Ngumiti lang siya, sabay sabi:

“Pa, gusto ko lang maging masaya ka. Balang araw, ipagmamalaki mo ’ko.”

Hindi ko pinansin.
Sa isip ko noon, ang mahalaga lang ay pera, pagkain, at trabaho.
Pagmamahal? Para sa akin, luho lang ’yon.

ANG PAGHIHIWALAY

Nang maghiwalay kami ng asawa ko,
si Jeric lang ang naiwan sa akin.
Pero imbes na maging malambing na ama,
mas lalo akong naging malamig,
dahil sa sakit ng pagkabigo ko sa buhay.

Isang araw, habang nag-aayos ako ng jeep, lumapit siya:

“Pa, may exhibit sa school namin. Pwede ka bang pumunta?”

“Wala akong oras diyan!” sagot ko agad.
At ‘yung ngiti niya — biglang nawala.

Kinabukasan, nang bumalik ako galing pasada,
wala na siya.
May iniwan lang na sulat sa mesa:

“Pa, hindi ko alam kung kailan mo ako mamahalin,
pero sana sa araw na ’yon, nandiyan pa ako.”

At mula noon… wala na akong narinig kay Jeric.
Lumipas ang sampung taon na parang walang hanggan.

ANG PAGBABALIK

Isang gabi, habang nakapila sa terminal, may lumapit na lalaki.
Maayos ang bihis, may dalang malaking folder,
at sa unang tingin, parang pamilyar.

“Pa…”

Natigilan ako.
Hindi ako makapagsalita.
Si Jeric — nakangiti, may luha sa mata.

“Naging architect ako, Pa.
’Yung mga guhit ko noon… ’yun ang naging tulay ng buhay ko.”

Parang tinusok ng libong karayom ang puso ko.
Gusto kong humingi ng tawad, pero walang lumalabas na salita.

“Pa, hindi ko kayo sinisisi.
Alam kong ginawa mo lang ’yung kaya mo noon.
Pero sana, ngayon… yakapin mo naman ako kahit minsan.”

At doon, tuluyan akong napaiyak.
Sa unang pagkakataon matapos ang maraming taon,
niyakap ko siya nang mahigpit, parang batang takot maiwan.

ANG ARAW NG PAGTUBOS

Lumipas ang mga buwan.
Palaging dinadalaw ako ni Jeric.
Tinulungan niya akong ipaayos ang jeep ko, binigyan ako ng bagong tirahan.

“Pa, gusto ko makabawi sa’yo kahit papaano.”

Ngumiti ako, pero sa loob ko, may lungkot akong di maipaliwanag.
Kasi sa tuwing umuubo ako, ramdam kong may mali.
Lumabas sa check-up — may sakit ako sa baga. Terminal stage.

Hindi ko sinabi kay Jeric.
Ayokong malaman niyang huli na ang lahat.
Pero isang gabi, nakita niya ang resibo ng ospital.

Tahimik lang siya.
Walang tanong, walang sigaw.
Lumapit lang siya at niyakap ako, katulad ng pagyakap ko sa kanya dati.

“Pa, ngayon ako naman ang mag-aalaga sa’yo.”

ANG HULING UMAGA

Huling gabi ko na ‘yon.
Nakahiga ako sa kama, humihinga ng mabigat.
Si Jeric, nakaupo sa gilid, hawak ang kamay ko.
Ramdam ko ang init ng palad niya, pero nanlalamig na ang akin.

“Pa,” sabi niya, “salamat kasi tinuruan mo akong maging matatag.
Kung hindi mo ako pinaalis noon, baka hindi ko natutunan ang lumaban.
Kaya sa lahat ng sakit, nagpapasalamat pa rin ako.”

Napangiti ako.
Sa huling pagkakataon, sabi ko:

“Anak… ikaw ang pinakamagandang guhit na nagawa ng buhay ko.”

At doon, pumikit ako — payapa,
dahil alam kong nakatanggap na ako ng pinakamatamis na pagpapatawad.

ARAL NG KWENTO

Hindi laging kailangan ng magulang na maging perpekto.
Minsan, sapat na ang aminin ang pagkakamali at yakapin muli ang anak.

Ang mga anak, kahit ilang ulit masaktan,
may kakayahan pa ring magpatawad, magmahal, at bumuo muli.
At sa dulo,
ang tanging bagay na mananatili — ay ang pag-ibig sa pagitan ng magulang at anak.