Ako si Grace, 38 years old.
May anak akong si Theo, 11.
Sa lahat ng tanong niya tungkol sa Tatay niya, iisa lang ang sagot ko:
“Ang tatay mo, isang bayani. Namatay siya para sa lupaing ito.”
At bawat sagot kong iyon,
para akong humihiwa sa sariling dibdib ko.
Dahil ang totoo…
buhay ang tatay niya.
At bawat hinga niya ay paalala ng kasalanang ginawa ko.
ANG ASAWA KONG HINDI AKO KAYA IPAGLABAN
Ang asawa ko dati, si Alvin.
Mabait. Tahimik.
Pero duwag humarap sa hirap ng buhay.
Nang mawalan siya ng trabaho,
ako ang nagbanat ng buto.
Ako ang naghanap ng pagkakakitaan.
Ako ang nagsalba sa pamilya namin.
Pero imbes na lumaban si Alvin,
nagpakalunod siya sa sugal.
Umuuwi nang wala.
Nangangalakal ng kasinungalingan.
At higit sa lahat—
naglayas siya at iniwan kami ni Theo.
Sabay sabing:
“Hindi ko kayang maging ama ng anak mo.”
Iyon ang araw na iniwan niya ang karapatang tawagin siyang “Tatay.”
ANG KATOTOHANANG PINILI KONG ILIBING
Umiyak si Theo noon,
hinahanap ang “Tatay”.
Kaya gumawa ako ng kwento.
Kwento ng kabayanihan.
Kwento ng sakripisyo.
Kwento ng ama na nagmahal nang higit sa buhay.
Isinulat ko sa certificate:
DECEASED
At doon ko na pinatay si Alvin sa mundo ni Theo.
ANG GABING NAGBALIK ANG MULTONG PINATAY KO
11:30 PM.
May kumatok sa pinto.
Pagbukas ko—
si Alvin.
Marumi.
Payat.
Namumugto ang mata.
“Grace…”, mahina niyang sabi,
“gusto ko lang makita ang anak ko.”
Nanginginig ang kamay ko sa galit.
Sa takot.
Sa hiya.
Sa katotohanang matagal kong tinakbuhan.
“Patay ka na sa amin.”
Pero hindi ako umalis sa harap ng pinto.
ANG NARINIG NG ANAK KO NA HINDI DAPAT NIYA MARINIG
Napabangon si Theo,
nagtataka kung sino ang kausap ko.
“Tay…?”
Tumigil ang mundo ko.
Parang tinamaan ni Alvin ang kaluluwa ko
sa isang salitang matagal na niyang iniwan.
Lumapit siya sa anak namin—
pero yumuko ako sa harapan nila.
“Huwag mong lapitan ang anak ko!
Iniwan mo kami! Ngayon babalik ka lang?!”
Umiyak si Theo sa likod ko:
“Ma… bakit mo sinabi na patay si Tatay?”
Hindi ako nakasagot.
Tumulo na lang ang luha ko.
ANG PAGLILINAW NG MGA DAPAT LUMABAS
Umupo kami sa sala.
Tahimik.
Mabigat.
Doon ko nalaman ang totoo:
Hindi naglayas si Alvin.
Kinuha siya ng utang at pinagtatrabaho sa ilegal na paraan.
Tumakas siya makalipas ang taon ng impiyerno.
At sa lahat ng gabing gustong-gusto niyang umuwi…
“Wala akong mukha para bumalik.”
Yumuko si Alvin habang umiiyak:
“Theo… patawarin mo si Tatay.”
At ang sagot ng anak ko…
“Tay… pwede mo pa po ba akong turuan mag-bike?”
ANG LALAKING HINDI KO KAYANG PATAWARIN PERO HINDI KO NA KAYANG IHIWALAY
Iba na ang mundo ngayon.
Hindi ko kayang ibalik agad ang tiwala.
Hindi ko kayang burahin ang sakit.
Pero may batang nangarap ng tatay…
at ngayon lang niya iyon natikman.
Kaya bumubuo kami,
dahan-dahan,
piraso-piraso,
kahit na ang puso kong wasak
ay takot muling masaktan.
Hindi ko alam kung ano magiging dulo nito…
pero kaya kong tanggapin ang simula.
ARAL NG KWENTO
May mga patay sa puso natin na nabubuhay ulit,
dahil may batang mas nangangailangan ng pag-ibig
kaysa katotohanan ng mga sugat nating matatanda.
